به گزارش مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش، زهرا مصطفوی، معلم مدارس استثنایی زنجان، لیسانس آموزش ابتدایی و فوق دیپلم کودکان استثنایی از دانشگاه شهید ثانی تهران با 27 سال سابقه خدمت در آموزش و پرورش کودکان استثنایی، معلم نمونه منطقه، صاحب 2 مقام کشوری درس پژوهی و 3 مقام استانی در رشته‌های ورزشی با حضور در استودیوی تخصصی آموزش و پرورش، از کم و کیف کار با کودکان استثنایی سخن گفت.
چه انگیزه‌ای باعث ورود شما به حوزه تدریس در آموزش و پرورش استثنایی شد؟
علاقه به کودکان استثنایی باعث شد که من از ابتدا اولویت انتخاب رشته‌ام را آموزش کودکان استثنایی قرار دهم و در انتخاب رشته‌ام هم، آموزش کودکان نابینا را انتخاب کردم و خوشبختانه در همین رشته هم قبول شدم و توانستم ادامه تحصیل بدهم و وارد این حرفه شوم.
از این که در این مدت در حوزه کودکان استثنایی کار می‌کنید، راضی هستید؟
اوایل کار کمی سخت بود و من چون تازه با این دانش آموزان آشنا می‌شدم مشکلات زیادی را تجربه کردم. طبیعتا کار با دانش آموزان استثنایی سختی‌های خاص خود را داشت ولی کم کم بعد از شناخت و آشنایی بیشتر با این دانش آموزان و شناختم نسبت به ویژگی‌های این دانش آموزان، علاقه‌ام بیشتر شد و انس گرفتم و همیشه سعی کردم با دانش آموزان بیشتر آشنا شوم هم‌اکنون هم بسیار از کارم راضی هستم و لذت می‌برم.
کار با کودکان استثنایی چه شرایطی می‌طلبد؟ چه نیازهای ویژه‌ای دارند؟
بطور کلی معلمی را نباید به عنوان یک شغل در نظر بگیریم. معلمی هنر است. در این میان معلم استثنایی بودن سختی‌های خاص خود را دارد. همانطور که می‌دانید دانش آموزان استثنایی ممکن است با یک بارتدریس، درس را یاد نگیرند و مجبور شویم از روش های مختلف و چندین بار تدریس را انجام دهیم که این کار به نوبه خود صبر و حوصله زیادی می‌خواهد و طبعا معلم استثنایی باید تلاش و پشتکار زیادی در این زمینه داشته باشد. به نظر من اگر عشق در کار باشد همه این سختی‌ها قابل حل است.
چه تفاوتی بین معلمان استثنایی و دیگر معلمان وجود دارد؟
معلمان استثنایی مثل یک مادر برای این دانش آموزان هستند و به درس آنها همچون یک مادر رسیدگی می‌کنند. همچنان که امام خمینی(ره) فرمودند معلمی شغل انبیا است و به عنوان یک شغل، نباید به آن نگاه کرد. معلمی کردن، هنر است و در این میان همانطور که گفتم معلم استثنایی بودن علاقه خاصی می‌خواهد که باید به دانش آموزان رسیدگی کند و معلم استثنایی باید تمام توان خود را در این قرار دهد که خدمتی به دانش آموزان با نیازهای ویژه ارائه کند. دانش آموزان استثنایی فرشتگان روی زمین هستند و من در زندگی شخصی خود، بهره و بازخورد رسیدگی و آموزش به این دانش آموزان را دیده‌ام. در واقع عاشق این دانش آموزان هستم.
اگر فرصتی برای تبدیل وضعیت به معلم عادی در پیش روی شما قرار بگیرد آیا مایل به ادامه کار در مدارس استثنایی خواهید شد یا به مدارس عادی می‌روید؟
من کار با دانش آموزان استثنایی را خیلی دوست دارم و به همه معلمانی که به این رشته علاقه دارند توصیه می‌کنم، اگر واقعاً علاقه دارند و پشتکار لازم را در خود احساس می‌کنند حتماً به جمع معلمان استثنایی بپیوندند و درنگ نکنند چون این کار پر از عشق و ایثار است.
به‌عنوان یک معلم چه انتظاری از مردم و یا اولیا دارید؟
من قبل از اینکه معلم باشم اولیا دانش‌آموز هستم و دغدغه اولیا را هم مدنظر دارم. با توجه به شرایط کنونی و تدریس‌هایی که به‌صورت مجازی شده، اولیای کودکان استثنایی پا به‌پای معلمان استثنایی زحمت‌کشیده و در این ایام با ما همکاری می‌کنند تا آموزش فرزندانشان لطمه نخورد و لازم است روز و هفته معلم را خدمت این عزیزان تبریک بگویم. چون این اولیا هم عملاً در این ایام همکار و همراه ما بوده و کار می‌کنند.
از مسئولین چه انتظاری دارید؟
انتظار دارم برای این نوع از دانش آموزان یک اولویت‌بندی‌های خاصی و امکانات خاصی را قرار دهند همانطور که می‌دانید دانش آموزان استثنایی برای ایاب و ذهاب و رفت‌وآمد مشکل‌دارند. از مسئولین محترم تقاضا دارم که برای ایاب و ذهاب رایگان این دانش‌آموزان فکری بکنند. ما خانواده‌هایی راداریم که چند دانش‌آموز معلول دارند این‌ها از عهده هزینه سرویس و ایاب و ذهاب فرزندان خود نمی‌توانند بربیایند.
همچنین برای اشتغال دانش آموزان استثنائی که فارغ‌التحصیل می‌شوند باید چاره‌ای اندیشیده شود تا در جامعه رها نشوند و درجایی مشغول به کار شوند. همچنین به علت اینکه هزینه وسایل کمک‌آموزشی که دانش آموزان استثنایی از آنها استفاده می‌کنند بیشتر از دانش آموزان دیگر است به‌عنوان‌مثال دانش آموزان نابینا احتیاج به تبلت‌های دانش‌آموزی دارند که بتوانند سیستم‌های گویا باید نصب کنند و در تدریس‌های مجازی استفاده می‌کنند و یا دانش آموزان جسمی و حرکتی ویلچرهای مخصوصی نیاز دارند که چون هزینه این‌ها بالا است به‌تنهایی نمی‌توانند از عهده مخارج آنها بربیایند تقاضا دارم که مسئولین در این امر کمک‌حال این خانواده‌ها باشند.
دانش آموزان شما و یا همان شاگردان شما چه ویژگی‌هایی دارند؟ تدریس برای این دانش آموزان چه شرایطی نیاز دارد؟
دانش آموزان ما بیشتر نابینا و کم‌بینا هستند ولی طبق کلاس‌بندی‌هایی که هست امکان دارد یک دانش‌آموزی دارای چند نوع معلولیت باشد و مشکل کم‌توانی ذهنی و یا جسمی داشته باشد و به نسبت کار کردن با دانش آموزان چند معلولیتی که به‌جز نابینای معلول و کم‌توان ذهنی هستند، مشکل است چون این دانش آموزان یادگیری بریل برایشان سخت است و احتیاج به تمرین و تکرار زیاد دارند و کار با این دانش آموزان چند معلولیتی سخت‌تر از دیگر گروه‌های معلولیتی است.
کدام‌یک از معلمان شما بیشتر تاثیر را روی زندگی شما داشتند؟
در دوران راهنمایی معلمی داشتم به نام نسرین حسنی که خیلی روی زندگی من اثر گذاشت و الان مدیر دبیرستان فرزانگان هستند. من علاقه خاصی به ایشان داشتم. ایشان الگوی من در تمام مراحل زندگی‌ام بودند و جا دارد الان از دور دست ایشان را ببوسم و از خدا بخواهم هر جا هستند سلامت باشند و من از اینجا به ایشان هفته معلم را تبریک عرض می‌کنم.
چه پیامی به شاگردانتان دارید؟
به عنوان یک معلم از آنها می‌خواهم که پشتکار داشته باشند و به خدا امید داشته باشند و از پشتکار و تلاش دست برندارند و به خدا توکل کنند. همچنانکه دانش آموزانی که قبلا داشتیم و الان در بهترین شرایط آموزش می‌بینند و به مدارج خیلی مهمی رسیده‌اند. این شاگردانم آنها را الگوی خودشان قرار دهند و مثل آنها تلاش کنند و ناامید نشوند.